Wat is fertiliteitspreservatie?

De meeste trans personen zijn niet langer vruchtbaar na langdurige hormonale behandeling en/of bepaalde chirurgische ingrepen. Sommige trans personen hebben wel een kinderwens hebben of verwachten om in de toekomst misschien een kinderwens te hebben. Voor velen is het belangrijk dat hun kind genetisch verwant is aan hen. Als dat laatste belangrijk is, dan is het aangeraden om eigen gameten (eicellen of zaadcellen) te laten invriezen. Dit heet fertiliteitspreservatie.

Wanneer aan fertiliteitspreservatie doen?

Het is aangewezen om aan fertiliteitspreservatie te doen alvorens te starten met een hormonale behandeling. Indien men al gestart is met de hormonale behandeling, dient deze tijdelijk onderbroken te worden (3 tot 6 maand). De afbouw gebeurt best geleidelijk aan onder supervisie van de endocrinoloog. Uiteraard is het ook belangrijk dat men aan fertiliteitspreservatie doet voor bepaalde chirurgische ingrepen werden uitgevoerd. Meer bepaald gaat het dan over de verwijdering van de baarmoeder en eierstokken of verwijdering van de teelballen.

Om een kind te verwekken zijn zowel eicellen, zaadcellen als een baarmoeder nodig. Zowel trans personen als hun (toekomstige) partner(s) kunnen al dan niet over eicellen, zaadcellen en/of een baarmoeder beschikken. Afhankelijk van de eigen lichaamssamenstelling en die van de partner(s) alsook eventuele gezette medische stappen zijn er verschillende mogelijkheden op het vlak van fertiliteitsbehandeling. De mogelijkheid om als trans persoon zonder baarmoeder zelf zwanger te worden is op dit moment onbestaand. 

Vruchtbaarheid en het verlies van vruchtbaarheid kan een belangrijk thema zijn. Mensen hebben er veel vragen over en het roept soms heel wat gevoelens op. Deze kunnen zeker besproken worden met een hulpverlener, want het is belangrijk dat men zich goed informeert. Vlaams onderzoek bij trans vrouwen en non-binaire personen toont aan dat 8.6% niet op de hoogte was van de mogelijkheid tot invriezen van eigen gameten1

Zaadcelpreservatie

Trans vrouwen of non-binaire personen kunnen zaadcellen laten invriezen. Een voorwaarde is dat er nog niet (lang) gestart mag zijn met de hormoonbehandeling, aangezien deze een negatieve invloed heeft op de vruchtbaarheid. Indien er 6-9 maanden na de stop met anti-androgenen geen zaadcellen worden gevonden in het ejaculaat, dan kan men er van uitgaan dat er geen spermatogenese meer aanwezig is. De zaadstaal die wordt ingevroren dient aangemaakt te worden via masturbatie. Zaadcelpreservatie kan omwille van de hierboven beschreven werkwijze voor sommige personen psychologisch en emotioneel gezien heftig zijn.

Er is geen minimumleeftijd voor het invriezen van zaadcellen, maar trans meisjes of non-binaire jongeren die reeds in de prille puberteit met puberteitsremmers gestart zijn, hebben niet de mogelijkheid om zaadcellen in te vriezen. Hiervoor moet immers eerst de aanmaak van sperma zijn opgestart, en dus zou testosteron eerst zijn werk moeten kunnen doen. En net dat is iets dat trans personen meestal niet zien zitten.

Invriezen van testiculair weefsel

Een antwoord hierop is het invriezen van testiculair weefsel. Deze techniek is wenselijk voor prepuberale trans jongeren en vermijdt bovendien de noodzaak aan masturbatie. Sommige trans personen wensen niet te masturberen in hun oorspronkelijk lichaam. Het wegnemen van testiculair weefsel is echter een chirurgische ingreep en kan worden gecombineerd met genitale chirurgie (indien je 18 jaar of ouder bent).

In de meeste gevallen gaat de voorkeur toch uit naar het invriezen van ejaculaat of sperma, omdat de ingevroren zaadcellen met absolute zekerheid kunnen gebruikt worden in een fertiliteitsbehandeling. Het gebruik van het ingevroren testiculair weefsel is op dit ogenblik zeer experimenteel en biedt dus helemaal geen zekerheid op gebruik bij een toekomstige vruchtbaarheidsbehandeling. Als men dus met zekerheid eigen gameten wenst te gebruiken voor een toekomstige kinderwens, dan is de enige methode op dit ogenblik het invriezen van een ejaculaat.

Zijn er obstakels?

Het aantal trans personen dat gebruik maakt van fertiliteitspreservatie is volgens onderzoek nog zeer gering. Volgende obstakels worden aangekaart: men wil geen hormonen nemen die de follikelontwikkeling stimuleren en men wil de opstart van puberteitsremmers of genderaffirmerende hormonen niet uitstellen of tijdelijk moeten stopzetten. De kostprijs en de lage kans op een succesvolle bevruchting zijn ook drempels2 . Het is belangrijk om als trans persoon voldoende informatie in te winnen over fertiliteitspreservatie, zodat een goed geïnformeerde beslissing kan genomen worden.

Waar kan men hiervoor terecht?

Uit een Vlaams onderzoek3  en na navraag bleek dat de fertiliteitscentra van het UZ Gent, Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL), UMC Sint-Pieter Brussel en UZ Brussel het meest toegankelijk zijn voor trans personen. Artsen in deze centra hebben reeds ervaring met het begeleiden van een fertiliteitsbehandeling bij trans personen.

Andere medische experts of ethische comités van fertiliteitsklinieken hebben hier nog geen beleid rond of hebben kritiek op de ethische aspecten van de mogelijkheid tot het krijgen van kinderen als trans persoon (vaak na een genderaffirmerende behandeling), waarbij men enige terughoudendheid heeft omdat men niet weet wat de impact is van het hebben van een trans ouder op het welzijn van het kind. Tot op heden is hier weinig onderzoek naar, maar de bestaande studies vinden géén bewijs dat het hebben van een trans ouder een negatieve invloed zou hebben op de ontwikkeling van het kind4 .

Gezinnen die zich aanmelden voor een fertiliteitsbehandeling, waarvan iemand trans is, worden op dezelfde manier behandeld als bijvoorbeeld cisgender lesbische koppels, alleenstaanden, draagouders, enzovoort. Met name via psychologische screening, multidisciplinaire beoordeling en indien nodig, advies van het ethisch comité. 

Meer informatie kan rechtstreeks bij de fertiliteitsdiensten opgevraagd worden:

Kostprijs

Eén zaadstaal laten invriezen kost ongeveer 150 euro. Vaak worden meerdere stalen ingevroren. Indien men bijvoorbeeld drie stalen laat invriezen, kost dit dus ongeveer 450 (3 maal 150) euro. Dit is de kostprijs voor één jaar. Per jaar extra één of meerdere zaadstalen laten invriezen, kost ongeveer 50 euro (niet per staal, maar per invriezingsjaar). Als men bijvoorbeeld drie stalen één jaar extra wil laten invriezen, kost dit 50 euro. Zaadstalen kunnen maximum 10 jaar worden ingevroren. De meest recente prijzen vraagt men best op bij de fertiliteitsafdeling.
 

 

Laatst nagekeken op: .