Algemeen

Een transitie of genderzoektocht gaat gepaard met zowel fysieke als sociale veranderingen. Deze veranderingen worden ook gevoeld door jou als partner. Voor vele koppels wordt dit aanzien als een complex proces met een emotionele en levensveranderende impact op het gezin 1  2 3 . Partners geven aan dat de transitie een rechtstreekse impact heeft op hun eigen leven en op verschillende domeinen van hun relatie 4 .

Naast opluchting en rust kunnen jullie als koppel ook complexe, verwarrende en tegenstrijdige gevoelens ervaren. Hieronder wordt een uiteenzetting gegeven van de mogelijke uitdagingen en gevoelens die gepaard gaan met een transitie of genderzoektocht.

Heb je als partner nood aan ondersteuning of een klankbord? Je kan terecht bij het Trans*Partnerproject . 

Grenzen bewaken

Ervaringen uit het partnerproject leren ons dat het transthema de dagelijkse gesprekken van een koppel of gezin kunnen beheersen, zeker in het begin van de transitie of tijdens een genderzoektocht. Daardoor verdwijnen vaak andere thema's naar de achtergrond, of kunnen deze enkel nog gezien worden in de context van de transitie. In deze periode wordt het dan ook moeilijk om te balanceren tussen de eigen emotionele noden en die van de partner5  6 .

Uit het partnerproject blijkt dat ondersteunende partners de neiging hebben om hun eigen gevoelens opzij te schuiven voor de gevoelens van hun partner. Misschien herken je het wel: je wil je partner ondersteunen, maar ervaart bij jezelf toch wat weerstand. Mogelijks voel je je zelfs schuldig omdat je niet zo makkelijk kan meestappen in het proces en ziet wat jouw reacties van weerstand met je partner doet. Het is echter belangrijk om je grenzen aan te geven en open te communiceren over de weerstand die je voelt. 

Sommige vrouwelijke partners van trans vrouwen zetten hun eigen vrouwelijkheid minder in de verf, uit liefde voor hun partner. Anderen storten zich in de zorg voor de kinderen. Dit proces gebeurt vaak onbewust maar kan op lange termijn leiden tot een verminderde zelfzorg en een lager zelfbeeld. 

Bezorgdheden

Mogelijks maak je je aan het begin van de transitie of tijdens de genderzoektocht van je partner zorgen om verschillende zaken. De onzekerheid over de toekomst kan je doen piekeren en kan zelfs leiden tot een gevoel van paniek7 . Voel ik me nog aangetrokken tot mijn partner? Zal mijn partner niet te veel fysiek veranderen? En de dynamiek tussen ons beide? Zal mijn partners karakter veranderen? En diens geur? Het zijn maar enkele voorbeelden van vragen waar je als partner mee kan zitten. 

Partners kunnen zich ook zorgen maken over de veiligheid van hun partner en van zichzelf. Vooral tijdens de transitie zijn trans personen en dus ook de partners een potentiële prooi voor geweld en of discriminatie 8 . Dit omdat het uiterlijk van de trans persoon vaak (nog) niet overeenstemt met de genderbinaire verwachtingen. Voor vele partners voelt het lastig aan dat hun partner (nog) niet zo passabel is en dus zichtbaar in transitie is. Mogelijks ervaar jij ook secundair/associatief stigma. Dit is een vooroordeel of vorm van discriminatie tegenover een persoon, niet omwille van de persoon zelf, maar omdat die persoon gelinkt is aan een persoon die gestigmatiseerd wordt 9 . Kans zit er dik in dat je je zorgen maakt over wat anderen zullen denken over jou en je partner en hoe de maatschappij jullie relatie en/of gezin zal aanschouwen (zie verder: reacties van de omgeving)10 .

Tot slot blijkt uit het Partnerproject dat partners zich ook zorgen maken over zaken die te maken hebben met eventuele medische stappen die de trans partner zet. Ga ik mijn partner nog herkennen na gelaatschirurgie? Wat als er iets mis loopt tijdens de operatie? Ik zie dat mijn partner pijn heeft, wat kan ik doen? Hoe zullen we dit financieel bekostigen en wordt van mij verwacht dat ik voor mijn partner zorg tijdens de herstelperiode? Dit zijn voorbeelden van vragen waar ook jij mee kan worstelen.

Seksualiteit en intimiteit

Een transitie heeft ook implicaties voor de seksualiteit en intimiteit van een koppel. Seksualiteit heeft te maken met fysieke aantrekking tot bepaalde lichaamstypes, handelingen of genderpresentaties. De veranderingen van de lichamelijke kenmerken en genderexpressie, dagen jullie als koppel uit om jullie seksueel leven op een iets of volledig andere manier in te vullen. Daarbij moet je als partner het eigen niveau van aantrekking en verlangen tot het "nieuw" lichaam en de "nieuwe" genderpresentatie van je partner herdefiniëren 11  12 .

Onderzoekers lijsten volgende uitdagingen op voor partners: seks hebben met iemand die zich ongelukkig voelt in het eigen lichaam, toekomstige veranderingen op seksueel vlak bespreekbaar maken met de partner die hier moeizaam over spreekt, omgaan met een partner die niet in staat is om seks te hebben in de herstelperiode na een ingreep en sterk toegenomen of afgenomen seksuele opwinding door hormonale behandeling 13 . Vooral partners van trans vrouwen of personen op oestrogenen en antiandrogenen, waarbij het seksueel verlangen sterk verminderd of verdwenen is, hebben nu celibataire/platonische relaties. Dat kan leiden tot frustraties bij sommige partners, maar door anderen net als comfortabel aanvoelen 14 .

Uit het partnerproject blijkt dat partners zich schuldig kunnen voelen omdat ze zich niet langer aangetrokken voelen tot (het "nieuwe" lichaam van) de partner. Het lukt bijvoorbeeld niet om de partner te bevredigen in het "nieuwe" lichaam of om bevredigd te worden. Of het lukt bij de ene wel en de andere niet meer, waardoor een onevenwicht ontstaat in geven en nemen. Het is vaak vooral de cis partner (die ontvangt maar niet meer geeft) die zich niet goed voelt bij dat onevenwicht.

Ervaringen uit het partnerproject leren ons dat koppels creatief kunnen omgaan met de uitdagingen die een transitie met zich meebrengt. Zo maken koppels bijvoorbeeld nieuwe afspraken omtrent seksualiteit waarbij seks met een derde persoon wordt toegestaan of waarbij men een derde persoon uitnodigt in de slaapkamer. Ook kunnen er hulpstukken en/of seksspeeltjes ingezet worden. Voor anderen is seksualiteit nooit echt belangrijk geweest en verandert dit gegeven dus ook niet ten gevolge van de transitie. Voor veel koppels blijkt de transitie geen afbreuk te doen aan intimiteit: in tegenstelling tot seks kan knuffelen, kussen, strelen, in elkaars armen in slaap vallen nog steeds. Anderen geven dan weer aan het moeilijk te hebben om hun partner te kussen of knuffelen wegens de fysieke confrontatie met het "nieuwe" lichaam.

Als je partner fysiek verandert, heeft dit wellicht ook een impact op jou. Uit het partnerproject blijkt dat een borstverwijdering voor een partner gepaard kan gaan met heel wat emoties. Borsten kunnen een belangrijk onderdeel van de opwinding zijn tijdens seksualiteit. Het is niet ongewoon dat je als partner door een soort van rouwproces gaat na die borstverwijdering. Dat is ook zo voor de vaginoplastie, een ingreep waarbij de penis verdwijnt. Ook gelaatschirurgie is voor veel partners een ingrijpend gegeven. Hoe zal mijn partner uit deze operatie komen? Zal ik mijn partner nog herkennen? Zal ik die platte borstkas/borsten/penis/vulva/... niet missen? Het kan ook zijn dat een kleine uiterlijke verandering (haarsnit, nagellak,...) een trigger kan zijn voor heel wat emoties.

Geef jezelf de tijd om aan alle veranderingen te wennen. Misschien kunnen jullie wel tot compromissen komen die voor beiden min of meer goed aanvoelen? Of misschien kan koppeltherapie of het opzoeken van een seksuoloog helpend zijn om uit de tijdelijke impasse te geraken? 

Heteronormatieve samenleving

Partners kunnen door een periode gaan waarin ze hun eigen seksuele en romantische oriëntatie en genderidentiteit in vraag stellen, ten gevolge van de transitie 15  16  17 . Mogelijks vraag je je af wat het betekent, dat je destijds gevallen bent voor een persoon die eigenlijk tot de andere gender behoort 18 . Ben ik dan lesbisch? Of eerder bi/panseksueel? Heeft dit effect op mijn seksuele/romantische oriëntatie of verandert de transitie van mijn partner gewoon hoe anderen onze relatie labelen of interpreteren? 

Misschien wil je uitzoeken of je je ook aangetrokken voelt tot andere mensen met eenzelfde genderidentiteit als die van je partner. Zij die reeds investeerden in hun seksuele oriëntatie vòòr de transitie- in het bijzonder lesbische of heteroseksuele personen – hebben het moeilijker met het accepteren van de transitie 19  20 . Daarnaast ontstaan bezorgdheden over hoe anderen hun seksuele oriëntatie gaan beoordelen 21 . Ook uit het partnerproject blijkt dat bijvoorbeeld vrouwelijke partners van trans vrouwen vaak de vraag krijgen of ze nu lesbisch zijn. Vrouwelijke partners van trans mannen krijgen dan weer de vraag of ze dan toch hetero zijn. Dat kan frustrerend of verwarrend aanvoelen. 

Zelfs mensen die zich voor de transitie van hun partner als bi/pan identificeerden geven aan dat zij zich wel aangetrokken kunnen voelen tot mensen met verschillende genderidentiteiten, maar niet per se die aantrekking voelen voor hun partner in de nieuwe identiteit. Andere bi/panseksuele partners geven dan weer aan weinig moeilijkheden te ondervinden bij de transitie omdat ze zich als bi/pan identificeren.

Ook lesbische cis partners van trans mannen of non-binaire personen, die fier zijn op hun lesbische identiteit, krijgen te maken met een herdefiniëring van hun identiteit in de switch naar een heteroseksuele relatie voor de buitenwereld. Uit onderzoek blijkt dat deze cis partners zich niet langer welkom voelen binnen de LGB+ community 22 23  24 . Ander onderzoek toont aan dat vrouwelijke cis partners van trans mannen of non-binaire personen het vaak moeilijk hebben met het loslaten van hun lesbische identiteit. Men rapporteert gevoelens van marginalisatie en isolatie ten gevolge van de partner in transitie. Men heeft de indruk tot een groep te behoren die ofwel vergeten ofwel gestigmatiseerd wordt 25  .

Reacties van de omgeving

Partners verbonden aan het partnerproject die reeds bij het begin van de relatie op de hoogte waren, geven aan minder vaak te worstelen met het trans gegeven. Sommige partners hebben het eerder moeilijk met reacties van de omgeving. Wanneer vertel ik dat mijn partner trans is? Moet ik dit wel vertellen? Wat als ik dit graag wil delen met mijn omgeving, maar mijn partner wil dit niet? Hoe reageer ik op ongepaste vragen uit mijn omgeving? Wees niet bang om je grens te stellen bij ongepaste vragen. Je kan eventueel de vraag omdraaien en terugkaatsen, bijvoorbeeld: Ik vraag toch ook niet hoe jullie seks hebben/wat er in jullie broek zit? 

Kinderwens

Je bent een relatie met een trans persoon aangegaan en jullie hebben een kinderwens. Je vraagt je af of jullie samen kinderen kunnen krijgen. Dat kan! Er zijn heel wat mogelijkheden. Laat jullie goed informeren. Alle opties staan uitgebreid beschreven op onze kinderwens pagina's.

 

Laatst nagekeken op: .