Verzekeringen

Sociale zekerheid

Elke werkende persoon in België draagt bij aan de sociale zekerheid. De mate waarin je bijdraagt, hangt af van je inkomensstatuut. Wie wettelijk in België verblijft, werkt en/of niet langer ten laste is, is daartoe verplicht. Op die manier wordt er geld verzameld voor mensen die een medische ingreep nodig hebben, zodat zij niet zelf alle kosten moeten dragen.

Wanneer iemand medische kosten (medicatie, operatie, hospitalisatie,…) moet betalen, worden deze kosten opgedeeld in een aandeel dat wordt terugbetaald (verzekeringstegemoetkoming) en een eigen aandeel (remgeld). Je betaalt aanvankelijk de volledige medische kost en krijgt vervolgens het aandeel verzekeringstegemoetkoming terugbetaald door het ziekenfonds. Dit onderdeel van het sociale zekerheidssysteem wordt geregeld door het RIZIVExterne link. Het RIZIV beslist welke medische ingrepen terugbetaald worden, welke voorwaarden hieraan gekoppeld zijn en wat het bedrag van de terugbetaling is. Al deze informatie wordt per persoon bijgehouden in een codeersysteem. Dit is belangrijk voor trans personen indien zij een terugbetaling van een medische ingreep wensen.

Ziekteverzekering

De ziekteverzekering, ook wel ‘verzekering voor geneeskundige zorgen’ genoemd, bestaat uit twee delen: de verplichte ziekteverzekering en de aanvullende verzekeringen.

Verplichte ziekteverzekering

Enerzijds is er de verplichte verzekering, die voor elk ziekenfonds hetzelfde is en waarin je verzekerd bent voor alle risico’s. Wat in welke mate wordt terugbetaald is voor de verplichte ziekteverzekering wettelijk bepaald in de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingenExterne link. Deze lijst geeft voor elke vorm van medicatie, operatie, hospitalisatie,… een overzicht van welke medische kosten worden ingeschat en welke verhouding van terugbetaling en remgeld eraan wordt gekoppeld.

Belangrijk:

• Voordat je aan je medische transitie begint, is het belangrijk om te weten of je verzekerd bent én hoe;
• Je bent aangesloten bij een ziekenfonds (mutualiteit) voor een verplichte ziekteverzekering, die recht geeft op (volledige of gedeeltelijke) terugbetaling van medische kosten;
• Wanneer je niet bent aangesloten bij een ziekenfonds (mutualiteit), ben je niet verzekerd en heb je geen recht op terugbetaling. Je dient zelf op te draaien voor de volledige medische kosten. Dit is bijvoorbeeld van toepassing wanneer je buitenlandse verblijfsdocumenten hebt en de asielaanvraag nog loopt.

Aanvullende verzekeringen

Naast een verplichte ziekteverzekering, kan je ook aanvullende verzekeringen afsluiten. Deze komen tussen bij extra kosten die ondanks de verplichte ziekteverzekering voor eigen rekening zijn. Deze verzekeringen zijn niet verplicht, maar wel aangeraden wanneer je medische ingrepen plant. Er zijn meerdere opties:

• een aanvullende ziekteverzekering helpt ambulante kosten en/of kosten van alternatieve geneeskunde te dragen;
• een hospitalisatieverzekering helpt ziekenhuiskosten te dragen.

De percentages voor terugbetaling bij zulke aanvullende verzekeringen zijn afhankelijk van de afgesloten polis. Bovendien verschilt de aard van de dekkingen naargelang bij welk ziekenfonds of bij welke privéverzekeraar de aanvullende verzekering is afgesloten. Daarbij is een aanvullende verzekering afsluiten bij je ziekenfonds doorgaans goedkoper, maar de waarborgen zijn doorgaans beperkter dan bij een privéverzekeraar.

De logica van verzekeringsmaatschappijen

Het volledige verzekeringssysteem is gebaseerd op de idee dat de uitgaven die verzekeringsmaatschappijen doen, onbekend zijn. Als klant betaal je dus jaarlijks je bijdrage zonder te weten hoeveel je zal profiteren. De verzekeringsmaatschappij weet op die manier ook niet hoeveel klanten beroep op hun zullen doen en welke ziektes, stoornissen, ongevallen,... ze zullen krijgen. Om te vermijden dat een maatschappij niet tegemoet kan komen aan de kosten van een specifieke klant, proberen zij hun kosten per klant zo precies mogelijk in te schatten. Dat doen ze bijvoorbeeld aan de hand van vragenlijsten bij het afsluiten van een polis. Hierin polsen ze naar levensstijl, ziekten, ongevallen, stoornissen, geplande ingrepen,...

Welke behandelingen een trans persoon wel of niet laat uitvoeren is uiterst persoonlijk. Voor sommige trans personen is enkel psychologische begeleiding voldoende. Anderen kiezen voor een hormonale behandeling en/of bepaalde genderbevestigende ingrepen. Het is dus niet te voorspellen welke medische kosten een trans persoon zal maken in de loop van diens traject.

Wat mogen verzekeringsmaatschappijen vragen en wat niet?

Verzekeringsmaatschappijen mogen bij het afsluiten van een nieuwe verzekering in principe steeds vragen of iemand aan genderdysforie/genderincongruentie lijdt of niet. Ze doelen hier op een diagnose vastgesteld door een psycholoog, seksuoloog, psychiater of arts. Indien er (nog) geen diagnose is bij afsluiten van een nieuwe verzekering, dan hoeft er niet gecommuniceerd te worden over het beleefde lijden aan genderdysforie/genderincongruentie.

Verzekeringsmaatschappijen mogen niet vragen of men in de toekomst genderbevestigende ingrepen wil laten uitvoeren of niet1 . Het stellen van deze vraag is problematisch omwille van verschillende redenen:

1. Niet elk trans persoon wil een genderbevestigende ingreep laten uitvoeren;
2. De Belgische antidiscriminatiewetgeving verbiedt elke vorm van discriminatie op grond van geslachtsverandering, genderidentiteit en genderexpressie.

Voor invullen van vragenlijst

Wanneer men een nieuwe of aanvullende hospitalisatieverzekering afsluit dient men een vragenlijst in te vullen. Hier wordt onder meer gevraagd of men een operatie, opname in een ziekenhuis of een consultatie bij een arts/psycholoog/specialist gepland heeft in de nabije toekomst. Als dit het geval is, is het een goed idee om hier eerlijk over te zijn. Verzekeringsmaatschappijen moeten immers op de hoogte zijn van geplande ingrepen.

De vragen die gesteld worden, moeten echter wel correct zijn. Vragen of men in de toekomst een genderbevestigende behandeling wil laten uitvoeren of niet, indien er nog geen afspraak vastligt, is directe discriminatie. Dit is gebaseerd op de foutieve aanname dat elk trans persoon nood heeft aan een genderbevestigende behandeling. Indien de diagnose genderdysforie (nog) niet is vastgesteld mag je hier dus over zwijgen.

Voor afsluiten van een polis

Het is aangewezen je verzekeringspolis goed na te lezen om discussies achteraf te vermijden. Met betrekking tot het afsluiten van een ziekteverzekering en/of terugbetaling word je in volgende situaties onterecht benadeeld. Er wordt in deze gevallen aangeraden klacht in te dienen:

• Weigering of uitsluiting waarbij ‘genderdysforie’, ‘genderidentiteitsstoornis’, ‘transgenderisme’, ‘transseksualiteit’, of andere bewoording, als reden wordt gegeven;
• Een aangerekende bijpremie voor niet-bestaand risico;
• Terugbetalingsweigering omdat je informatie zou hebben achtergehouden op het moment dat de verzekering werd aangegaan;
• Men argumenteert dat een genderbevestigende behandeling een esthetische ingreep is.

Raadpleeg ook de brochure ‘een hospitalisatieverzekering afsluiten: tips voor transgender personen’Externe linkPDF van het IGVM.