Verzekeringen

Sociale zekerheid en RIZIV

Wie wettelijk in België verblijft, werkende is en/of niet langer ten laste is, is verplicht om bij te dragen aan de sociale zekerheid. De mate waarin je bijdraagt, hangt af van je inkomensstatuut.

De sociale zekerheid garandeert onze sociale bescherming wanneer wij met sociale risico’s worden geconfronteerd. Het is een systeem om verzorging te garanderen aan mensen die tijdelijk of blijvend niet langer in staat zijn om zelf in (voldoende) inkomen en/of verzorging te voorzien. Dat geldt bijvoorbeeld bij ziekte, werkloosheid, pensioen, overlijden van een naaste,... Lees er hier alles over in deze 'alles wat je altijd al wilde weten over sociale zekerheid' brochureExterne linkPDF.

De sociale zekerheid komt tussen bij heel wat medische kosten gelinkt aan medicatie, behandelingen, consulten en ingrepen, zodat iemand niet alle kosten zelf moet betalen. 

Medische kosten worden steeds opgedeeld in een aandeel dat wordt terugbetaald (verzekeringstegemoetkoming) en een eigen aandeel (remgeld). Je betaalt aanvankelijk de volledige medische kost en krijgt vervolgens het aandeel verzekeringstegemoetkoming terugbetaald door het ziekenfonds. Dit onderdeel van het sociale zekerheidssysteem wordt geregeld door het RIZIVExterne link.

Het RIZIV beslist welke medische ingrepen terugbetaald worden, welke voorwaarden hieraan gekoppeld zijn en wat het bedrag van de terugbetaling is. Al deze informatie wordt per persoon bijgehouden in een codeersysteem. Dit is belangrijk voor trans personen indien zij een terugbetaling van een medische ingreep wensen.

Ziekteverzekering

De ziekteverzekering, ook wel ‘verzekering voor geneeskundige zorgen’ genoemd, bestaat uit twee delen: de verplichte ziekteverzekering en de aanvullende verzekeringen.

Verplichte ziekteverzekering

In België is het afsluiten van een ziekte- en invaliditeitsverzekering voor iedereen verplicht. De verplichte ziekteverzekering is bij elk ziekenfonds hetzelfde. Wat in welke mate wordt terugbetaald is voor de verplichte ziekteverzekering wettelijk bepaald in de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingenExterne link. Deze lijst geeft voor elke vorm van medicatie, operatie, hospitalisatie,… een overzicht van welke medische kosten worden ingeschat en welke verhouding van terugbetaling en remgeld eraan wordt gekoppeld.

Belangrijk:

• Voordat je aan je medische transitie begint, is het belangrijk om te weten of je verzekerd bent én hoe;
• Je bent aangesloten bij een ziekenfonds/mutualiteit voor een verplichte ziekteverzekering, die recht geeft op (volledige of gedeeltelijke) terugbetaling van medische kosten;
• Wanneer je niet bent aangesloten bij een ziekenfonds/mutualiteit, ben je niet verzekerd en heb je geen recht op terugbetaling. Je dient zelf op te draaien voor de volledige medische kosten. Dit is bijvoorbeeld van toepassing wanneer je buitenlandse verblijfsdocumenten hebt en de asielaanvraag nog loopt.

Aanvullende verzekeringen

Naast een verplichte ziekteverzekering, kan je ook aanvullende verzekeringen afsluiten. Deze komen tussen bij extra kosten die ondanks de verplichte ziekteverzekering voor eigen rekening zijn. Deze verzekeringen zijn niet verplicht, maar wel aan te raden wanneer je medische ingrepen plant. Er zijn meerdere opties:

• een aanvullende ziekteverzekering helpt ambulante kosten en/of kosten van alternatieve geneeskunde te dragen;
• een hospitalisatieverzekering helpt ziekenhuiskosten te dragen.

De percentages voor terugbetaling bij zulke aanvullende verzekeringen zijn afhankelijk van de afgesloten polis. Je kan deze aanvullende verzekeringen bij je ziekenfonds of bij een privé verzekeraar afsluiten.

De aard van de dekking zal verschillen naar gelang bij welk ziekenfonds of bij welke privéverzekeraar de aanvullende verzekering is afgesloten. Daarbij is een aanvullende verzekering afsluiten bij een ziekenfonds doorgaans goedkoper, maar de waarborgen zijn doorgaans beperkter dan bij een privé verzekeraar.

De logica van verzekeringsmaatschappijen

Het volledige verzekeringssysteem is gebaseerd op het idee dat de uitgaven die verzekeringsmaatschappijen doen, onbekend zijn. Als klant betaal je dus jaarlijks je bijdrage zonder te weten of en hoeveel je uiteindelijk zal "profiteren". De verzekeringsmaatschappij weet op hun beurt ook niet hoeveel klanten beroep zullen doen op hen en welke ziektes, stoornissen, ongevallen,... ze zullen krijgen.

Om te vermijden dat een maatschappij niet tegemoet kan komen aan de kosten van een specifieke klant, proberen zij hun kosten per klant zo precies mogelijk in te schatten. Dat doen ze bijvoorbeeld aan de hand van vragenlijsten bij het afsluiten van een polis. Hierin polsen ze naar medische voorgeschiedenis, levensstijl, ziekten, ongevallen, stoornissen, geplande ingrepen,...

Welke behandelingen een trans persoon wel of niet laat uitvoeren is uiterst persoonlijk. Voor sommige trans personen is enkel psychologische begeleiding voldoende. Anderen kiezen voor een hormonale behandeling en/of bepaalde genderbevestigende ingrepen. Het is dus niet te voorspellen welke medische kosten een trans persoon zal maken in de loop van diens zorgtraject.

Wat mogen verzekeringsmaatschappijen vragen en wat niet?

Voor invullen van een vragenlijst

Wanneer je een nieuwe of aanvullende hospitalisatieverzekering afsluit, moet je steeds een medische vragenlijst invullen. Verzekeringsmaatschappijen of ziekenfondsen mogen bij het afsluiten van een nieuwe verzekering in een gesprek en/of een vragenlijst in principe steeds vragen of iemand aan genderdysforie/genderincongruentie lijdt of niet. Ze doelen hier op een diagnose vastgesteld door een psycholoog, seksuoloog, psychiater of arts.

Indien je (nog) geen diagnose hebt bij het afsluiten van een nieuwe verzekering, dan hoef je hier niet over te communiceren. Heb je wel een diagnose, dan ben je hier best eerlijk over. Ook over reeds geplande operaties, ziekenhuisopnames en consultaties bij artsen of specialisten ben je best eerlijk. Dit om problemen en een weigering van tussenkomst achteraf te voorkomen. 

Verzekeringsmaatschappijen mogen echter niet vragen of men in de toekomst genderbevestigende ingrepen wil laten uitvoeren of niet (wanneer er nog geen afspraken vastliggen)1. Ze willen dit graag weten om potentiële kosten goed te kunnen inschatten en je een duurdere polis aan te rekenen. Het stellen van deze vraag is echter problematisch omwille van verschillende redenen:

1. Niet elk trans persoon wil een genderbevestigende ingreep laten uitvoeren;
2. De Belgische antidiscriminatiewetgeving verbiedt elke vorm van discriminatie op grond van geslachtsverandering, genderidentiteit en genderexpressie.

Voor afsluiten van een polis

Het is aangewezen je verzekeringspolis goed na te lezen om discussies achteraf te vermijden. Met betrekking tot het afsluiten van een verzekering en/of terugbetaling word je in volgende situaties onterecht benadeeld. Er wordt in deze gevallen aangeraden klacht in te dienen:

• Weigering of uitsluiting waarbij ‘genderdysforie’, ‘genderidentiteitsstoornis’, ‘transgenderisme’, ‘transseksualiteit’, of andere bewoording, als reden wordt gegeven;
• Een aangerekende bijpremie voor niet-bestaand risico;
• Terugbetalingsweigering omdat je informatie zou hebben achtergehouden op het moment dat de verzekering werd aangegaan;
• Men argumenteert dat een genderbevestigende behandeling een esthetische ingreep is.

Raadpleeg ook de brochure ‘een hospitalisatieverzekering afsluiten: tips voor transgender personen’Externe linkPDF van het IGVM.