Hoe dien je een klacht in wegens genderdiscriminatie?

Jaarlijks krijgt het Transgender Infopunt zo’n 1.400 vragen en meldingen. Daarvan gaat zo’n 4% over een klacht of melding over discriminatie op basis van geslachtsverandering, genderexpressie of genderidentiteit. In een interview met het Welzijns- en Gezondheidsmagazine voor Vlaanderen (Weliswaar) duidt onze coördinator Joz Motmans wat het TIP precies doet als erkend meldpunt.

Interviewer: Hoe kan je bij jullie een klacht over discriminatie indienen?

Joz Motmans: “We werken laagdrempelig: gratis en anoniem. We zijn van dinsdag tot vrijdag bereikbaar op het gratis nummer 0800 96 316. Je kan ook mailen, chatten, videobellen of een persoonlijke afspraak maken. Het thema discriminatie zit vaak verweven in een algemene vraag of een beschrijving van een situatie. Als je bijvoorbeeld op zoek bent naar een andere endocrinoloog (die begeleidt de hormonale therapie, n.v.d.r.), dan kan het zijn dat je ervaring hebt gehad die niet door de beugel kan. In zo’n geval informeren we en attenderen we je erop dat je klacht kan neerleggen of een melding kan doen. Daarnaast zijn er ook personen die ons contacteren met het doel om een klacht in te dienen.”

Interviewer: Kan je als hulpverlener ook een melding maken?

Joz Motmans: “Ja, we zijn er voor iedereen. Ook vertrouwenspersonen, familieleden, zorg- of hulpverleners kunnen ons contacteren voor informatie of een melding van discriminatie.”

Interviewer: Wat gebeurt er dan na een klacht of een melding?

Joz Motmans: “We hebben vooral een gidsfunctie. We gaan in gesprek, geven informatie, leggen bijvoorbeeld uit wat discriminatie is en wat het moeilijke verschil is met ‘vrijheid van meningsuiting’. We tonen de mogelijkheden om zelf verder te gaan in de procedure of hoe wij als tussenpersoon optreden. We behandelen zelf geen klachten of meldingen, maar geven ze wel door aan de bevoegde instanties.”

Interviewer: En wie zijn dan die bevoegde instanties?

Joz Motmans: “Nu wordt het wat ingewikkeld (lacht). Alles wat te maken heeft met Vlaamse bevoegdheden, zoals onderwijs of welzijn, geven we door aan Annelies D’Espallier van de genderkamer van de Vlaamse Ombudsdienst . Klachten of meldingen over federale bevoegdheden, zoals arbeidsrelaties of het leveren van diensten en goederen, komen terecht bij het Instituut voor de gelijkheid van mannen en vrouwen . Dus niet meteen bij Unia, wat je misschien zou verwachten. Unia is bevoegd voor alle rechtsgronden, behalve voor gender. Let wel: als een trans vrouw zich gediscrimineerd voelt omwille van haar lesbisch-zijn, kan ze wel bij Unia terecht omwille van mogelijke discriminatie wegens seksuele oriëntatie. Alle instanties werken goed samen en voor velen maakt het niet uit waar nu precies de klacht terechtkomt.”

Interviewer: Die instanties nemen het dan over?

Joz Motmans: “Ja. Ze zetten ook in eerste instantie in op bemiddeling en herstel. Soms vragen ze het Transgender Infopunt ook om advies of doen ze beroep op onze expertise. Veel van de klachten worden zo constructief afgehandeld. Zo is er een geneesmiddel dat eerst niet werd terugbetaald aan een trans man – omdat het zogezegd enkel voor vrouwen was – toch terugbetaald na tussenkomst. Uitzonderlijk komt een klacht wel eens tot een rechtszaak met een hoge precedentswaarde. Zo werd er een verzekeringsmaatschappij veroordeeld wegens genderdiscriminatie en die case wordt nu gebruikt in discussies met andere maatschappijen.”

Interviewer: Het heeft dus zeker zin om een melding of een klacht in te dienen?

Joz Motmans: “Zeker. Soms aarzelen trans personen uit schrik voor reacties of repercussies. Mensen zijn in het algemeen conflictvermijdend. Worden ze niet bediend in dat ene restaurant? Dan gaan ze naar een ander. Kunnen ze op die ene stageplaats niet terecht, dan zoeken ze verder of veranderen ze desnoods van hogeschool. We geven ook die situaties (anoniem) door, ook al komt er geen formele klacht. Het is belangrijk dat de instanties hiervan op de hoogte zijn en dat we een melding doen. Toch zien we dat er een grote meldingsbereidheid is. Van alle meldingen bij het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen komt 9% van transgender personen. (zie hun jaarverslag https://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/147_-_jaarverslag_2020_0.pdf ) Dat is verhoudingsgewijs heel veel. Transgender personen laten van zich horen en dat is een goede zaak.”

Interviewer: In de media komt het thema transgender regelmatig aan bod. Er zijn de bekende verhalen van Bo Van Spilbeeck en Sam Bettens maar ook soms incidenten of gepolariseerde uitspraken die druk becommentarieerd worden op sociale media. Merken jullie daar ook effecten van?

Joz Motmans: “Absoluut. Telkens staat onze telefoon roodgloeiend. De positieve verhalen inspireren, de meer negatieve situaties roepen heftige emoties op. Onze taak blijft te informeren op een wetenschappelijk onderbouwde manier, ook al vraagt het soms veel energie om te reageren op fake news. En soms besteden we dan weer noodgedwongen veel moeite aan emotionele opvang. Het TIP is op korte tijd uitgegroeid tot een baken van expertise en geniet veel vertrouwen bij transgender personen. Dat is een goede zaak.” 

Dit artikel is overgenomen van Weliswaar.be en geschreven door Peter Jan Bogaert .