Beeldvorming en terminologie

Beeldvorming

Niet alleen in onze geschreven en gesproken communicatie kunnen we aandacht hebben voor genderinclusie, ook via beeldmateriaal kan je hier sterk op inzetten. Je kan tonen dat je voor iedereen openstaat door bewust bepaalde beelden te gebruiken in brochures, website, filmpjes, reclamespotjes, enzovoort. Zo kan je bijvoorbeeld kiezen voor genderinclusieve lingerielijn of kledinglijn én gegenderde omkleedhokjes en afdelingen in de kledijwinkel afschaffen. Ook dit is genderinclusieve communicatie.

Breng trans personen (op een niet stereotiepe wijze) in beeld

Breng ook eens een trans persoon in beeld of neem een quote van een non-binair persoon op in je brochure. Probeer echter om trans personen niet op stereotiepe wijze af te beelden, maar onderschrijf de diversiteit binnen deze groep. Anderzijds hoef je ook niet persé foto’s te nemen waarop het duidelijk is dat mensen trans zijn. Trans personen zijn ook heel vaak onzichtbaar. Je kan gebruik maken van genderinclusieve beeldbanken.

Vermijd op sensatie beruste voor-en-na foto’s en ongenuanceerde headlines. Vaak zijn de titels van artikels erg kernachtig en simplistisch zodat ze via zoekfunctie makkelijk te vinden zijn. Het is echter heel goed mogelijk dat dit een goed geschreven artikel verpest. Vermijd ook cliché beelden van trans vrouwen die make-up of pruiken opdoen, want dit type foto’s impliceert dat transgender zijn gereduceerd kan worden tot expressie. Trans zijn gaat verder dan fysiek voorkomen.

Toon je solidair met trans personen

Verder kan je er ook voor kiezen om deel te nemen aan bepaalde acties of evenementen zoals de Pride. Of je kan je solidair tonen door je socials in de regenboog- of transkleuren te hullen tijdens Transgender Day of Visibility of IDAHOT, de Internationale Dag tegen Holebi- en Transfobie. Op die dag hangen veel organisaties ook de regenboogvlag uit om aan te geven dat LGBTQI+ personen welkom zijn. Maak ook de gegevens van LGBTQI+ organisaties zichtbaar binnen je organisatie en/of publiceer advertenties van jouw organisatie ook eens op LGBTQI+ websites, evenementen of magazines.

Bewaak de integriteit en veiligheid van trans personen

Houd er verder rekening mee dat sommige trans personen aan het begin van hun transitie en/of outing nog best kwetsbaar kunnen zijn. Vaak zijn ze nog erg begaan met wat anderen over hen schrijven of zeggen, en kunnen ze zich onvoldoende wapenen tegen extreme media aandacht. Neem dus goed in overweging of de privacy genoeg beschermd wordt. Ga ook na of de persoon in kwestie voldoende de gevolgen van in beeld gebracht te worden kan inschatten. Verder is het fijn om verder te kijken dan coming-out of transitieverhalen, want het geeft de impressie dat de transitie en coming-out het enige nieuwswaardige is aan de trans persoon in kwestie.

Terminologie

Correct schrijven over het thema ‘transgender’ is niet eenvoudig, gezien de enorme verschillen in identiteitsbeleving binnen deze diverse groep. Door genderinclusieve taal te gebruiken, worden individuen sterker en worden belangrijke identiteitskenmerken zichtbaar. Genderinclusieve taal is enorm belangrijk, want als een stereotiep of lasterlijk beeld van een transgender persoon in de media verschijnt, kan de kijker/lezer veronderstellen dat alle transgender personen zo zijn. Meestal hebben mensen weinig andere voorbeelden om mee te vergelijken. Correct en respectvol taalgebruik is dus een eerste stap om een emanciperend verhaal te brengen en/of goede zorg te bieden.

Gebruik van de term ‘trans’

Gebruik ‘transgender’ of ‘trans’ als een adjectief of bijvoeglijk naamwoord, niet als een zelfstandig naamwoord. De persoon is immers veel meer dan enkel en alleen trans. Het aan elkaar schrijven reduceert de persoon te eng tot het trans gegeven. Het adjectief hoef je trouwens enkel te gebruiken indien dat relevant is voor de berichtgeving. Man of vrouw gebruiken is verder ook prima als het verhaal geen baat heeft aan het weten dat deze persoon een transgender persoon is, of een transgender achtergrond heeft. Bovendien is iemand zonder expliciete toestemming voorstellen aan het publiek als transgender totaal onaanvaardbaar, wat kan leiden tot een ongewenste outing.

Bij zaken zoals ’thema’, ‘zorg’, enz. kan je transgender wel vast aan het substantief schrijven. Bijvoorbeeld: het transgenderthema, transgenderzorg, enz.

Vermijd denigrerend taalgebruik

Vermijd woorden als: verkleden, transseksueel, echte/natuurlijke man/vrouw, ombouwen,… Bij ‘verkleden’ denken we al snel aan kostuums of carnaval, wat uiteraard veraf staat van het zoeken naar een passende expressie en stijl bij de beleefde genderidentiteit. Transseksueel is een sterk verouderde term en doet vermoeden dat een transitie om iets seksueels gaat of gekoppeld is aan iemands seksuele oriëntatie, terwijl het bij trans personen gaat om hun genderidentiteit en –expressie en niet hun seksuele oriëntatie of seksualiteitsbeleving.  Wij kiezen er dus voor om de term ‘transseksueel’ niet langer te gebruiken. Er zijn echter wel mensen die deze term nog steeds voor zichzelf gebruiken. Iedereen heeft het recht om een zogenaamd label te claimen. Taal rond dit thema evolueert snel en het duurt even vooraleer correcte termen ingeburgerd geraken.

Vraag jezelf af of het relevant is om te vernoemen dat het over een transgender persoon gaat. In onderzoek kan het relevant zijn om een onderscheid te maken, in de meeste andere leefsituaties is dat niet nodig en zelfs kwetsend. Je insinueert hiermee dat een trans man geen echte man is, en een trans vrouw geen echte vrouw. Wil je toch graag een onderscheid maken of duidelijk maken dat je het over een trans persoon hebt, spreek dan over cis man/vrouw/persoon en trans man/vrouw/persoon of AMAB (assigned male at birth)/AFAB (assigned female at birth). Tracht ook uitspraken zoals ‘ze noemt zichzelf’ of ‘ze identificeert zichzelf als’ of ‘haar echte naam was’ of ‘toen ze nog man was’ omdat dit twijfel kan oproepen over de validiteit van iemands genderidentiteit of/en voornaam.

Bij ‘ombouwen’ denken we al snel aan een bouwpakket, een object. Transgender personen zijn geen objecten. Als alternatief kan je ‘in transtie gaan’ of ‘een genderbevestigende ingreep ondergaan’ gebruiken, afhankelijk van wat je precies bedoelt. Er zijn verschillende stappen in een gendertransitie mogelijk (zowel sociaal, administratief als medisch), alsook verschillende genderbevestigende ingrepen die transgender personen kunnen ondergaan. Bovendien is het belangrijk om te beseffen dat niet elk transgender persoon nood heeft aan een medische stap of genderbevestigende ingreep. De technische (medische) aspecten van een transitie zijn interessant, maar vertellen allerminst het volledige verhaal. Een transitie is ook (en vooral) een sociale verandering. Belicht bijvoorbeeld ook hoe de persoon zelf en diens omgeving hiermee is omgegaan.

Gebruik de juiste termen en concepten

In berichtgeving is het uiterst belangrijk de juiste termen te gebruiken, deze te verhelderen en verwarring te vermijden. Hiervoor kan je gebruikmaken van onze woordenlijst. We merken soms verwarring over het concept ‘genderidentiteit’. Hiermee bedoelen we de innerlijke beleving van zich man, vrouw of (noch) beiden te voelen. Genderidentiteit kan dus mannelijk, vrouwelijk of niet-binair zijn. Verwar genderidentiteit dus niet met seks of seksualiteit. Transgender personen worstelen (tijdelijk) met hun beleving van hun genderidentiteit, niet met hun seksuele oriëntatie. Verwar genderidentiteit ook niet met geslacht of sekse, daarmee worden de biologische geslachtskenmerken bedoeld.

Vermijd gendergeladen taal tijdens zorgverlening

Vermijd zoveel mogelijk gendergeladen taal binnen de zorg wanneer je verwijst naar specifieke lichaamsdelen of behandelingen. Noem de hormonen, operatie en behandeling in plaats van geslachtsbeschrijving. Geef organen een naam zonder er een geslacht of gender aan toe te kennen maar houd er tegelijkertijd ook rekening mee dat het expliciet benoemen van bepaalde lichaamsdelen (vulva, penis, borsten, baard,…) gevoelig kan liggen. Trans mannen zullen het bijvoorbeeld appreciëren wanneer je spreekt over ‘borststreek’ of ‘borstkas’ in plaats van ‘borsten’. Vraag naar voorkeuren in terminologie en aanspreking en tracht hier rekening mee te houden.

In het kader van fertiliteit is het belangrijk dat je voor ogen houdt dat naast cis vrouwen, ook trans mannen of non-binaire personen kunnen menstrueren en zwanger worden. Vermijd dat je ze aanspreekt als vrouw en vermijd zoveel mogelijk termen of benamingen die gevoelig kunnen liggen. Je kan bijvoorbeeld spreken over het invriezen van ‘genetisch materiaal’ in plaats van ‘zaad- of eicellen’.