Aanhef en aanspreekvormen

Algemeen

Doorheen de dag spreek je mensen of groepen mensen continu aan. Dat doe je hopelijk graag op een respectvolle en correcte manier. De meeste onder ons kregen aangeleerd dat iemand aanspreken met ‘mevrouw’ of ‘meneer’ getuigt van respect en opvoeding. Dat is zeker het geval wanneer je een onbekende, leidinggevende of hiërarchisch hoger geplaatst iemand wil aanspreken. Er zijn echter alternatieven die even correct en beleefd zijn alsook (gender)inclusief.

Gebruik bij voorkeur steeds een genderneutrale term wanneer je een onbekende of groep onbekenden aanspreekt. Vermijd zo veel mogelijk ‘dames en heren’ en ‘mevrouw en meneer’. Misschien zie je op het eerste zicht een groep dames of denk je een vrouwenstem door de telefoon te horen, maar wees je ervan bewust dat iemands uiterlijk of stem kan afwijken van iemands innerlijke beleving.

Weet je niet goed hoe je iemand best aanspreekt?

Houd het neutraal of vraag er naar en ga niet uit van eigen interpretatie. Je kan het mensen makkelijker maken door zelf aan te geven hoe men je mag aanspreken of hoe ze het best naar je verwijzen. Bijvoorbeeld: “Hoi, ik ben Pol. Mijn voornaamwoorden zijn hij/hem/zijn. Hoe mag ik jou aanspreken/hoe mag ik naar jou verwijzen?"

Verkies steeds een genderneutrale aanspreking in het meervoud (bv. beste bezoekers). Vaak wordt de meervoudsvorm nog net iets inclusiever geïnterpreteerd dan de enkelvoudsvorm (bv. beste onderzoeker), dat bij velen al snel het beeld van een man oproept.

Geschreven versus gesproken taal 

In geschreven taal (mail, brief,…) kan je hier heel bewust op letten. Wanneer je een bedrijf of organisatie runt, zorg er dan voor dat aanhef op brieven en registraties van gendermarkers en namen makkelijk te wijzigen zijn. Zo krijgt niemand post op een oude naam of met de verkeerde aanhef.

In gesproken taal ligt het wat moeilijker omdat deze interacties spontaner verlopen. Hier grijpen we sneller terug naar gebruiken en is er minder tijd om na te denken over een goede aanhef. Bovendien is het moeilijk om de aandacht van een onbekende te vragen zonder deze aan te spreken met een gegenderde term. Bijvoorbeeld: Je ziet dat de portefeuille uit de jaszak valt van de persoon voor je. Je wil de persoon in kwestie hier attent op maken.

Wat met beleefdheidsregels?

In sommige contexten zijn aansprekingen nog erg gegenderd. Op school en op het werk is het gebruikelijk om de leerkracht of leidinggevende met mevrouw/meneer of juf/meester aan te spreken. We gaan uit van gekende beleefdheidsregels, maar deze kunnen uitsluitend werken voor genderdiverse personen die zich bijvoorbeeld noch man noch vrouw voelen. Echter, beleefdheidsregels kunnen veranderen doorheen de tijd. We leven niet langer in een klassenmaatschappij, en steeds meer en meer leerkrachten en leidinggevenden vinden het bijvoorbeeld fijn om met hun voornaam aangesproken te worden. Leerkrachten kunnen ook vragen aan hun leerlingen om hen aan te spreken met ‘leerkracht’ of een samenvoeging zoals ‘muf’ of ‘jeester’. Laat kinderen meezoeken naar creatieve oplossingen, en sta versteld van de vele opties. 

Advies aanhef en aanspreekvormen

Wanneer je het gender van iemand niet kent: 

Wanneer je het gender van iemand wél kent: 

Naast de afkortingen Mevr./Dhr. Kan je eventueel Mx. gebruiken voor non-binaire personen.