Waarom een transvriendelijk onthaal bieden?
Of je nu huisarts, psycholoog, verpleegkundige, directeur of administratief personeel bent, het is waarschijnlijk dat je binnen je organisatie, praktijk of dienst ooit te maken zal krijgen met een trans persoon. Trans personen kunnen voor een breed scala aan vragen of problemen in je praktijk terecht komen, die niet noodzakelijk direct te maken hoeven te hebben met hun genderidentiteit of een eventueel transitieproces. Het creëren van een transvriendelijk onthaal en omgeving is erg belangrijk, want het is de eerste kennismaking met jouw dienst, organisatie of praktijk.
Hoe een transvriendelijk onthaal bieden?
Enkele kleine aanpassingen en aandachtspunten kunnen een zorgomgeving al veel transvriendelijker maken, en zo de weg naar de gezondheidszorg voor trans personen gemakkelijker en aangenamer maken. Dit kan gaan over correct omgaan met transgender patiënten en cliënten op het vlak van aanspreking, bijvoorbeeld door het screenen van de eigen administratie en correspondentie op het gebruik van geslachtsregistratie, sensitiviteit met betrekking tot geheimhouding en ethiek, aandacht voor genderinclusieve infrastructuur, en bewustzijn voor wat de gevoeligheden kunnen zijn bij fysiek onderzoek.
Naam afroepen in de wachtruimte
Indien nieuwe patiënten of cliënten op naam afgeroepen worden in een wachtruimte, vermijd dan het gebruik van ‘mevrouw’ en ‘meneer’. Roep enkel de achternaam of ‘volgende’ af als je niet weet met welke voornaam de persoon aangesproken wenst te worden, of werk met een nummer systeem. Ga nooit zomaar uit van de gegevens in een patiëntendossier, registratiesysteem of de gegevens van op de identiteitskaart. Mogelijks kloppen die niet met hoe de persoon in kwestie zich identificeert. Probeer je wachtruimte ook zo aan te kleden dat er minstens een folder of affiche over het LGBTQI+ thema terug te vinden is.
Hoe gendergeladen registraties vermijden?
Probeer steeds gendergeladen invulformulieren, psychodiagnostische tests, inschrijvingsdocumenten,… te vermijden. Maak richtlijnen op voor je organisatie waarin voorzien wordt dat computer- en papieren bestanden die het geslacht/gender van de medewerkers of bezoekers registreren, snel en efficiënt bijgewerkt worden zodra je verneemt dat een werknemer of verzoeker zich anders identificeert. Alle interne informatie- en communicatiekanalen kunnen zonder probleem worden omgezet naar de nieuwe/juiste voornaam en/of het nieuwe/juiste geslachts- of genderregistratie, ook al zijn er op juridisch vlak nog geen wijzigingen in de persoonsgegevens doorgevoerd.
Hou tevens rekening met de aanwezigheid van non-binaire personen en pas je registratie modules aan opdat er meer dan twee opties zijn. Je kan jezelf ook de vraag stellen of je echt de genderidentiteit of/en geslacht van iemand moet registreren. Vaak wordt het standaard opgenomen in een vragenlijst of inschrijvingsdocument, maar is het niet relevant of nodig om weten.
Vraag naar, voornaam, voornaamwoorden en aanspreekvormen
Vraag tevens met welke voornaam, voornaamwoorden en aanspreekvormen mensen willen aangeschreven/aangesproken worden, en vraag dit meerdere keren. Informeer ook de persoon in kwestie over de manier waarop gegevens worden bewaard en waarvoor deze gebruikt worden. Benadruk de vertrouwelijkheid van de informatie die gegeven wordt. Het is niet de bedoeling om de formele voornaamswijziging af te wachten vooraleer je rekening houdt met iemands genderidentiteit en –expressie.
Vrijheid binnen schoolcontext
Scholen zijn bijvoorbeeld vrij om al voor de officiële wijzigingen de nieuwe naam en geslacht ook in schriftelijke communicatie te gebruiken. Alle schoolinterne documenten kunnen zonder officiële wijziging van voornaam of geslacht aangepast worden aan de gewenste situatie. Dit geldt bijvoorbeeld voor: schoolagenda’s, toetsen, klassenlijsten, schoolpas, email-adres, online fora, enz.. Let wel: je kan dit als leerling of leerkracht niet buiten de wil van de school afdwingen. Maar voor het welzijn van de persoon in kwestie, alsook om verwarring bij andere leerlingen en leerkrachten te vermijden, spreekt het voor zich dat iedereen er bij wint om op de juiste manier aangesproken te worden. Zodra de naam is aangepast op de identiteitskaart, ben je verplicht om deze te gebruiken. De officiële voornaam en geslachtsregistratie moet enkel gebruikt worden in communicatie met de overheid, tijdens de deliberatie en officiële toekenning van de resultaten, voor diploma’s en getuigschriften en voor loonbrieven.
Effect van negatieve ervaringen met de gezondheidszorg
Onderzoek wijst uit dat één op drie hulpzoekende trans personen geen contact zoekt met een zorgverlener uit schrik. Heel wat transgender personen hebben dan ook negatieve ervaringen met de gezondheidzorg1. Veel trans personen zullen gezondheidszorg vermijden en slechts in zeer ernstige gevallen of na verloop van een lange tijd beroep doen op een hulpverlener. Dit heeft ten eerste zware gevolgen voor hun fysieke gezondheid, maar kan ook voor (bijkomende) mentale gezondheidsproblemen zorgen. Voor een aantal trans personen kan een negatieve ervaring met een hulpverlener zelfs traumatisch zijn. Dit bemoeilijkt verder hun toegang tot algemene én trans specifieke gezondheidszorg.
Meer info
- Factsheet onthaal en volwassenen ondersteunen bij de start van hun genderidentiteitszoektochtPDF
- Factsheet onthaal en jongeren ondersteunen bij de start van hun genderidentiteitszoektochtPDF
- Themadossier Domus Medica: LGBTQI+ sensitief handelen in de huisartsenpraktijkExterne link
- E-learning vinden & verbinden: voor hulpverleners die in contact komen met mensen die op het kruispunt staan van LGBTQIA+ en een migratieachtergrondExterne link
Bronnen
- 1Motmans, J., Wyverkens, E., & Defryene, J. (2018). Leven als transgender persoon in Belgie (PDF). Brussel: Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen.
Is deze pagina duidelijk?
Laatst nagekeken op: .