Seksueel geweld

Wat is seksueel geweld?

Voor seksueel geweld wordt een ruime definitie gehanteerd, zoals voorgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 2015, namelijk: “elke seksuele daad die tegen iemands wil wordt uitgevoerd, door gelijk welke persoon, ongeacht de relatie tot het slachtoffer en in gelijk welke setting”. Er wordt onderscheid gemaakt in twee vormen van seksueel geweld:

Hands-off

Bij hands-off seksueel geweld is er geen fysiek contact tussen pleger en slachtoffer. Voorbeelden kunnen zijn:

• Kwetsende seksuele opmerkingen / seksuele intimidatie
• Gedwongen worden om naar seksuele beelden te kijken
• Gedwongen worden om zich uit te kleden
• …

Dit kan online en offline plaatsvinden.

Hands-on

Bij hands-on seksueel geweld is er wel fysiek contact tussen pleger en slachtoffer. Voorbeelden kunnen zijn:

• Handtastelijkheden
• Seksueel misbruik met/zonder penetratie
• Poging tot verkrachting
• Verkrachting
• …

Seksueel geweld bij transgender personen

Internationaal onderzoek toont aan dat transgender en non-binaire personen vaker dan cisgender personen te maken krijgen met seksueel geweld1 2 3 . Volgens Blondeel et al. (2017) varieert het voorkomen van seksueel geweld bij transgender personen wereldwijd tussen de 14,7% en 49,1%, wat aanzienlijk hoger is dan bij cisgender holebi’s (2.1% tot 9.7%). In de EU LGBTI II-studie rapporteerde 17% van de trans respondenten fysiek of seksueel geweld te hebben meegemaakt in de vijf jaar voorafgaand aan de vragenlijst, vanwege hun status als trans persoon4 . 

In België bevestigen onderzoeken deze bevindingen. Zo rapporteerde het Steunpuntonderzoek (2015) dat 31.7% van de transgender respondenten seksueel geweld had meegemaakt5 . In een meer recent onderzoek, de Vlaamse LGBTI+ geweldstudie ‘Genoeg-Enough-Assez’ (2023), gaf 64.5% van de LGBTI+ personen aan minstens één vorm van seksueel geweld te hebben meegemaakt in de twee jaar voorafgaand aan de vragenlijst (d.w.z. 2021-2022). Transgender personen geven hierbij vaker aan dat hun genderidentiteit de oorzaak is van het seksueel geweld (54.9%).

In de studie ‘Genoeg-Enough-Assez’ (2023) werd tevens gekeken naar welke vormen van seksueel geweld de LGBTI+ respondenten meegemaakt hebben. Zo rapporteerde 63.3% hands-off en 36.4% hands-on seksueel geweld. Bij hands-off ging het meestal om opmerkingen van een seksuele aard over hun lichaam (43.3%), alsook dat iemand op een seksuele manier staarde of keek naar de intieme lichaamsdelen van de respondent (42.9%).

Uit de interviews bleek daarnaast dat de meest voorkomende vorm van hands-off seksuele intimidatie op straat was. Datzelfde resultaat komt naar voren in het YouToo-onderzoek (2021) van het IGVM: 45% van de trans respondenten maakte straatintimidatie mee, een vorm van seksueel geweld waarbij het slachtoffer verbaal of non-verbaal agressief benaderd wordt in een openbare ruimte6 . Wat betreft hands-on seksueel geweld ging het bij 27.6% over het aanraken van intieme lichaamsdelen en 1/5 gaf aan dat iemand hen kuste tegen hun wil. De context waarin het seksueel geweld plaatsvindt is meestal ’s avonds/’s nachts en in het uitgaansleven (19.9%), thuis (19%) of online (13.6%).

Meer details en onderzoeksresultaten vind je terug op de pagina ‘Genoeg-Enough-Assez’, in het onderzoeksrapportPDF of de samenvattingPDF ervan.

Waar kun je terecht na seksueel geweld?

Het onderzoek ‘Genoeg-Enough-Assez’ toont aan dat slechts 14,4% van de LGBTI+ respondenten contact opneemt met de politie na het meemaken van een geweldsincident. In de EU LGBTI II-studie ligt dit percentage voor de Belgische LGBTI+ populatie iets hoger, namelijk 20%, bij de melding van algemeen fysiek of seksueel geweld.

In Vlaanderen en Brussel kun je bij verschillende instanties terecht als je seksueel geweld hebt meegemaakt of meemaakt:

Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG)

Een overzicht van alle zorgcentra vind je op de contactpagina van het ZSGExterne link.

Deze centra zijn dag en nacht zonder afspraak bereikbaar en bieden gratis holistische zorg op één gecentraliseerde plaats. Je gaat best binnen de 7 dagen na het incident naar een ZSG. Het personeel is opgeleid om medische, forensische en psychologische hulp te bieden aan personen die seksueel geweld meegemaakt hebben. Indien gewenst kan je hier ook een klacht indienen bij getrainde zedeninspecteurs van de politie die ter plaatse komen.

ZSG’s in Vlaanderen en Brussel:

• ZSG Gent (UZ Gent): 09/332.80.80, zsg@uzgent.be  
• ZSG Antwerpen (UZA): 03/436.80.50, zsg@uza.be
• ZSG Limburg (ZOL Genk): 08/980.81.00, zsglimburg@zol.be
• ZSG Brussel (UMC Sint-Pieter Brussel): 02/535.45.42, cpvs@stpierre-bru.be
• ZSG Leuven (UZ Leuven): 01/634.11.11, zsg@uzleuven.be
• ZSG West-Vlaanderen (Roeselare): 05/123.80.80, zsg@azdelta.be

Hulplijn 1712

Als je gratis en anoniem wilt praten over seksueel geweld dat je hebt meegemaakt of waarvan je getuige bent of vermoedens hebt, kun je bellen, mailen of chatten met 1712. Dit is een informatie- en hulplijn voor zowel minder- als meerderjarige burgers met vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling. Lees meer over hulplijn 1712Externe link.

Nupraatikerover.be

Nupraatikerover.beExterne link is een chatbox voor jongeren en volwassenen die vragen hebben over seksueel geweld, mishandeling of verwaarlozing.

Dienst slachtofferhulp van het CAW

Het TIP werkt structureel samen met de Centra Algemeen Welzijn (CAW). De dienst slachtofferhulp van het CAWExterne link biedt gratis integrale begeleiding en emotionele ondersteuning bij het verwerkingsproces van een misdrijf of traumatische gebeurtenis. Je kan bij slachtofferhulp terecht om te praten met een hulpverlener over wat je overkomen is. Je krijgt uitleg over mogelijke reacties en hoe een verwerkingsproces verloopt. Ze bieden ook juridische informatie over je rechten als slachtoffer, wat er gebeurt met je klacht, hoe je een schadevergoeding kan bekomen, enzovoort. 

Vind jouw CAW-locatie in de buurtExterne link.

Lotgenotengroep

Een lotgenotengroep kun je vinden via Trefpunt ZelfhulpExterne link. Groepen voor slachtoffers en overlevers van seksueel geweld:

• Punt.vzw: organiseren verschillende praatgroepen waar lotgenoten maandelijks samen komen onder begeleiding van een hulpverlener en ervaringsdeskundige. Meer informatie vind je op de website van Punt.vzwExterne link.
• Lotgenotengroep Veerkracht: een lotgenotengroep voor mannen, vrouwen en non-binaire personen uit België en Nederland en van alle leeftijden die overlever zijn van seksueel misbruik. Meer informatie vind je op de website van Lotgenotengroep VeerkrachtExterne link.
• Echo lotgenotenwerking: voor overlevers van kindermishandeling. Online en fysieke bijeenkomsten. Meer informatie vind je op de website van Echo-LotgenotenwerkingExterne link.

Getuigenissen

Ben je op zoek naar verhalen, dan vind je hier getuigenissen van slachtoffers van seksueel misbruikExterne link (“Wij spreken voor onszelf”) en persoonlijke verhalen over seksueel geweldExterne link.