Federale regering overweegt twee soorten identiteitskaarten met en zonder M/V

De federale regering heeft een nieuw voorstel op tafel liggen naar aanleiding van het arrest nr. 99/2019 van het Grondwettelijk HofExterne linkPDF. Deze heeft in 2019 delen van de transgenderwet (2017) nietig verklaard omwille van het onherroepelijk en binaire karakter.

Onze minister van Binnenlandse zaken, Bernard Quintin, gaf aan dat men in België wil toewerken naar een nieuw systeem met twee soorten identiteitskaarten: één waarop de binaire geslachtsmarker (V of M) vermeld staat en één zonder zichtbare geslachtsmarker. Dit zou non-binaire personen de mogelijkheid bieden om, op "uitdrukkelijk en gemotiveerd verzoek", een identiteitskaart zonder zichtbare geslachtsmarker te verkrijgen. 

Biedt dit voorstel een toereikende oplossing?

Het huidige voorstel van de federale regering komt niet tegemoet aan het arrest nr. 99/2019 van het Grondwettelijk HofExterne linkPDF, dat in 2019 oordeelde dat non-binaire personen juridisch erkend moeten worden. Dit kan door één óf meerdere extra categorieën toe te voegen, zoals bijvoorbeeld "X", óf door de geslachtsregistratie als officieel gegeven van de burgerlijke staat te schrappen. Dit betekent o.a. dat geslacht niet langer als zichtbare marker op alle nieuwe identiteitskaarten wordt vermeld.

Het voorgestelde systeem beperkt zich echter tot de keuze om de geslachtsmarker al dan niet zichtbaar te maken op de identiteitskaart. Standaard blijft de vermelding dus behouden op alle nieuwe en bestaande identiteitskaarten, en wie deze onzichtbaar wil maken, moet daar expliciet een verzoek voor indienen. Bovendien blijft de registratie in het Rijksregister ongewijzigd: elke persoon wordt daar nog steeds als M of V opgenomen, ongeacht de (on)zichtbaarheid van de geslachtsmarker op de identiteitskaart. Deze aanpak botst met het principe van zelfbeschikking, zoals vastgelegd in de Transgenderwet (2017). 

Minister Quintin stelt dat "geslacht een belangrijk identificatiemiddel blijft". Tegelijkertijd doet de federale overheid een voorstel om de zichtbare geslachtsmarker optioneel weg te laten op de identiteitskaart. Het TIP vraagt zich af hoe deze mogelijkheid tot weglating zich verhoudt tot de stelling dat geslacht een essentieel identificatiemiddel is.

Het afschaffen van geslacht als element van de burgerlijke staat, en dus ook als zichtbare marker op de identiteitskaarten, hoeft niet te betekenen dat geslachtskenmerken (en genderidentiteit) niet langer zouden kunnen worden geregistreerd. Het TIP raadt aan om te onderzoeken welk kenmerk van de persoon (geslachtskenmerken of genderidentiteit) men nodig heeft voor welk soort screening (bv. prostaatkanker) of doeleinde (bv. genderquota) en hoe men deze gegevens kan bijhouden met de veiligheid van élke inwoner als centraal uitgangspunt. Zie suggesties hierboven.

Hoewel het onherroepelijk karakter van de wet weggewerkt is, blijft de wetgeving en het voorgestelde systeem strikt binair, zonder ruimte voor de wettelijke erkenning van non-binaire personen. Het voorstel van de federale regering lijkt daarmee eerder een administratief compromis dan een reële oplossing die tegemoetkomt aan de juridische en maatschappelijke realiteit van genderdiversiteit. 

TIP reikt de hand

Het TIP, çavariaExterne link en andere experten(organisaties) reiken de hand naar de Minister van Binnenlandse Zaken om expertise te delen en samen te werken aan een inclusiever beleid dat recht doet aan de volledige diversiteit van genderidentiteiten in België. Daarnaast is het ook aangewezen om alle betrokken strakeholders te bevragen en informeren vooraleer dit voorstel concreet te maken.

We adviseren eveneens om beleidsinitiatieven te ontwikkelen om onnodige genderregistratie of geslachtsregistratie tegen te gaan. Het Europese Hof van Justitie oordeelde namelijk dat het voor publieke en private actoren onwettig is om deze gegevens op te vragen indien irrelevant voor de aangeboden diensten.