Genderontwikkeling bij trans personen

Ontwikkeling in fases

Sommige personen ervaren vanaf de kindertijd ongemak met gendernormen (bijvoorbeeld het moeten of niet mogen dragen van een jurk). Andere personen ervaren pas later ongemak rond deze gendernormen. Dit ongemak staat los van identiteit: soms zullen deze personen zich later identificeren als trans, maar ook cisgender personen kunnen ongemak ervaren met gendernormen. De pubertijd wordt vaak ervaren als een intense periode van vele lichamelijke en sociale veranderingen: je lichaam verandert en mensen gaan je meer en meer volgens de normen van 'man' of 'vrouw' zien en benaderen. 

Onderzoek1 toont aan dat de gemiddelde leeftijd van bewustwording van genderidentiteit in België 10,5 jaar is voor trans mannen, 12,5 jaar voor trans vrouwen en 15,6 jaar voor non-binaire personen. Het open communiceren over genderidentiteit daarentegen gebeurt pas op latere leeftijd: 17,2 jaar voor trans mannen, 26,9 voor trans vrouwen en 25,8 voor non-binaire personen2 . Dit is slechts een gemiddelde, uiteraard zit hier wat variatie op: de jongste leeftijd die gerapporteerd werd in dit onderzoek was 1 jaar, de oudste leeftijd 62 jaar.  

Ondanks dat een groot aantal transgender personen tijdens de ontwikkeling van hun genderidentiteit het gevoel kregen "vast te zitten in het verkeerde lichaam”, wat een vorm is van lichaamsdysforie, is dit niet voor alle transgender personen zo. Velen krijgen dit specifieke gevoel niet, (of ontwikkelen dit gevoel pas op latere leeftijd.). Sommigen hebben niet de wens om hormoontherapie of genderbevestigende ingrepen te doorlopen, maar zien hun lichaam en gender als onafhankelijk van elkaar en van de sociale normen. 

Er bestaat een grote diversiteit bij de ontwikkeling van een (trans)gender identiteit. Non-binaire personen kunnen specifieke ongemakken ervaren die binaire trans personen (trans man of trans vrouw) niet ervaren3 . Non-binaire personen geven aan dat ze rolmodellen missen: non-binair zijn kan je niet aflezen aan iemands uiterlijk wat leidt tot onzichtbaarheid. Verder ervaren non-binaire personen meer ongemak bij het benoemen en labelen van hun genderidentiteit omwille van een gebrek aan zichtbaarheid van andere non-binaire personen. Ondanks enkele verschillen tussen binaire en non-binaire trans personen, overlappen hun ervaringen ook. Beide groepen komen in aanraking met discriminatie, stigmatisering en een gebrek aan informatie4 .

Uitdagingen en ondersteunende factoren 

De grootste uitdagingen voor trans personen binnen hun genderontwikkeling zijn: 

•  het ontbreken van een referentiekader of voldoende informatie; 
• geïnternaliseerde transfobie, ofwel het toepassen van vooroordelen en negatieve gevoelens op je eigen trans identiteit, wat kan leiden tot een laag zelfbeeld, schaamte en soms zelfhaat; 
• de identiteit die aan de persoon wordt opgelegd door anderen en de reacties van familie en andere personen.  

Steunbronnen zijn:

• het hebben van sociale steun van leeftijdsgenoten, familie, community en rolmodellen; 
• het hebben van hulpbronnen zoals media, onderwijs, praatgroepen en creatieve uitlaatklep; 
• het hebben van bevestigende ervaringen (zoals bijvoorbeeld gezien worden als de genderidentiteit waarmee je je identificeert).